Cao’s bestaan er in soorten en maten. Het belangrijkste onderscheid dat veelal wordt gemaakt is het onderscheid tussen zogenaamde minimum cao’s en standaard cao’s. Van de eerstgenoemde cao’s kunnen individuele werkgevers ten gunste van hun personeel afwijken. Is sprake van een standaard cao dan is afwijken, ook als dat ten gunste van de werknemers is, niet de bedoeling. Er kunnen goede redenen voor zijn om afwijkende regelingen niet toe te staan: een belangrijke reden is het voorkomen van concurrentie op arbeidsvoorwaarden en dat werkgevers, bijvoorbeeld in een krappe arbeidsmarkt, tegen elkaar opbieden om personeel bij elkaar weg te kopen.

De Cao Gemeenten is zo’n standaard cao. Letterlijk staat in die cao dat het niet is toegestaan om van bepalingen in die cao af te wijken. Veel duidelijker kan het niet. Zou je zeggen.

Toch moest de kantonrechter in Eindhoven recent oordelen over de vraag of een regeling binnen de gemeente Veldhoven waarbij oudere werknemers extra verlof krijgen (de zogenaamde recuperatieregeling) toegestaan was.

De gemeente vond dat deze regeling, die al sinds 2011 bestond, met inwerkingtreding van de nieuwe cao per 1 januari 2023 (in welke cao allerlei lokale verlofregelingen zijn geharmoniseerd) niet kon worden gehandhaafd, want in strijd met het standaardkarakter van de cao.

De OR daarentegen vond dat de recuperatieregeling geen afwijking van de cao was, maar “slechts” een aanvulling en dat om die reden de regeling toegestaan bleef. Bovendien meende de OR, dat de recuperatieregeling niet zozeer een verlofregeling zou zijn (een beetje bijzonder, want de regeling maakte het juist mogelijk om extra vakantie (= verlof) op te nemen), maar een regeling in het kader van duurzame inzetbaarheid.

De kantonrechter maakt korte metten met het standpunt van de OR. Hij oordeelt dat de gemeentelijke recuperatieregeling een verlofregeling is. Nu met de nieuwe cao allerlei lokale verlofregelingen zijn geharmoniseerd, is het niet de bedoeling desondanks nog afwijkende regelingen te behouden die met die harmonisatie in strijd zijn.

Omdat het intrekken van de recuperatieregeling wel gevolgen heeft voor het personeel, acht de kantonrechter nog wel van belang dat de gemeente voor de werknemers die vóór 1 januari 2023 al onder de regeling vielen, de regeling handhaaft en dat voor medewerkers die er, ware de regeling volledig gehandhaafd, binnenkort onder zouden komen te vallen, een afbouwregeling wordt aangeboden.

De uitspraak bevestigt nog maar eens dat afwijken van standaard cao’s dus echt niet de bedoeling is. Je zou zeggen, wie kan er nou tegen zijn als een werkgever iets extra’s wil doen voor zijn personeel. Bijvoorbeeld in de strijd om personeel binnen te halen. Niettemin, cao afspraken zijn er niet voor niets. Ook de afspraak dat afwijken niet is toegestaan dus.